Türkiye 12 gündür orman yangınlarıyla boğuşuyor. Bu yazının yazıldığı saatlerde Muğla ve Aydın'da yangınlar devam ediyordu. Bu dönemde sadece Antalya'da (Manavgat, Alanya, Gündoğmuş vs...) yanan orman alanının 110 Bin futbol sahası büyüklüğünde olduğu söyleniyor. Son 12 günde yanan toplam alan Yalova'nın yüzölçümüne denk neredeyse.
...
Türkiye'de uzun yıllardır orman yangınlarında Türk Hava Kurumu'(THK)nun yangın söndürme uçakları kullanılıyordu. Son 3 senedir orman yangınlarında uçakları kullanılmıyor. Orman Bakanlığı dışardan kiralama yöntemiyle orman yangınlarını söndürtüyor. Aslında orman yangını söndürme işi bir anlamda "özelleştirilmiş".
...
THK Atatürk tarafından kurulmuş bir yapı. Hernekadar isminda "kurum" lafzı geçse de nihayetinde bir dernek. Bu derneğin yönetimi her dönemde sisteme doğal olarak da CHP'ye yakın kişilerden oluşmuş. 1980 ihtilalinden sonra kurban derisi toplama yetkisi münhasıran bu derneğe verilmişti. Uzun yıllar biraz da "zorla" vatandaşın kurban derilerini topladılar. Topladıkları kurban derilerinin yaklaşık yarısını diğer kamuya yararlı vakıf ve derneklerle paylaştılarsa da yine de önemli bir miktar (1983 de masraflar düştükten sonra gelirin %55'i , 1987'den sonra tüm gelirin %40'ı kuruma kalıyordu) gelir elde ettiler. Bu paraların nerelere harcandığı bilinmiyor. Bilinen yöneticilerin derneği "çiftlik" gibi kullanmaları. Sınırsız ve gereksiz harcamalar, kadroların şişirilmesi vs... Kimsenin hesap sormaması, kaynakların hunharca harcanmasına sebep olmuş.
THK yönetenler düzenin hep bu şekilde devam edeceğini düşünmüş ancak 2002 de AKP'nin iktidara gelmesi ile düzenler bozulmaya başlamış. Önce THK'nin münhasıran yetkili olduğu kurban derisi toplama işi başka vakıf ve derneklere de yetki verilmesi ile budanmış. Gelir ciddi oranda düşmüş. Hesapsız harcamalar, har vurup harman savurmalar kurumu borca sokmuş. 2018 de Balyoz Davası sanıklarından Ahmet Bertan Nogaylaroğlu'nun başkan seçilmesi ile film kopmuş.
Hesapsız harcamalar, kadro şişirmeleri, yüksek maaşlar devam etmiş. Bir anlamda derneğin içi boşaltılmaya başlanmış. Bugün "Akp Atatürk'ün kurduğu kurumu yok ediyor" şeklinde yaygara koparanlar tüm olanları seyretmiş. Yapılanlara ses çıkarmamış.
...
2018'de Nogaylaroğlu yönetimindeki THK yıllarca tek başına ihaleye girdikleri yangın söndürme ihalesine yine girmiş ama bir önceki yıla göre ciddi fiyat artırarak. Ülkede THK dışında yangın söndürme uçağına sahip bir kurum ya da tüzel kişinin olmaması, bu işi yapacak başkaca tecrübeli bir yapının bulunmaması sebebiyle bir önceki yıla göre fiyat arttırmışlar. Bir anlamda bu konuda tekel olduklarından Orman Bakanlığının onların istediğini vermek zorunda olduğunu düşünerek şantaj yapmak istemişler. Bunda kurumun gelirlerinin azalması, şişirilmiş kadrolar , ballı maaşlar ve hesapsız harcamalarla masrafların(!) artması etkili olabilir.
...
THK'nun bu tavrı ve fiyat arttırması THK'ndan hazetmeyen AKP iktidarınıneline koz vermiş. THK'nun fiyat artışını bahane göstererek yangın söndürme işini bu işle alakası ve gerekli ekipmanı olmayan (yandaş) bir firmaya vermiş. Bu firma Rusya'dan yangın söndürme uçağı ve helikopter kiralayarak bir filo oluşturmuş. Birim saati 15.000 $ a kiraladığı hava araçlarını birim saati 30.000 $'a Orman Bakanlığına fatura ederek ciddi paralar kazanmaya başlamış.
THK'nun ihalelere girmesi ve yandaş firmalardan daha düşük fiyatlar vermesi kafalarda soru işaretleri oluşturmaya başlamış olacak ki Orman Bakanlığı bir ihale şartnamesi yaparak 5000 litrenin altında su taşıyan yangın söndürme uçağının kullanılmasına izin vermemiş. Uçakları 4.900 lt su taşıyan THK ihalelere bile giremez olmuş.
Blöfü elinde patlayan ve ciddi bir gelirden olan THK yönetimi ciddi oranda borçlanmış ve kuruma Kayyum atanmasına sebep olmuş. AKP bu fırsatı kaçırmamış ve kayyum olarak kurumun başına eski bir AKP milletvekilini atamış.
Kayyum ne yapmış? Uçakların bakımını yaptırmamış, uçakları (Canadairs cl 215 ki her birinin fiyatı 3.5-4 milyon $ civarında) bir köşeye çektirip çürümeye bırakmış. Teknisyenleri ve pilotları işten çıkarmış. 11 adet (daha az su taşıyan ancak daha atik ve manevra kabiliyeti yüksek) uçakların icra yoluyla satışına engel olmamış. Bazı gayrimenkulleri satışa çıkarmış. Sizin anlayacağınız kayyumdan ziyade "tasfiye memurluğu" yapmış. Manavgat yangını sırasında THK uçaklarının gündeme gelmesi üzerine spikerin "uçaklara niçin bakım yaptırmadınız?" sorusuna "Ben THK'nın değil kayyum heyetinin başkanıyım" demek suretiyle kurumu tasfiye etmek üzere atandığını itiraf etmiş.
Tüm bunlar olurken Orman Bakanlığı ne yapmış?
Bakanlık yangın söndürme işini kifayetsiz bir yandaşa ihale ettikten sonra oturmuş ve bizlerin seyrettiği gibi seyretmiş. Fahiş fiyatlarla yandaşa para kazandırmış. 2021 yılı için 3 uçak kiralamış yandaş firma üzerinden. 152 günlük yangın sezonu için 3 uçağa 203 Milyon TL para ödüyoruz. (THK yangın söndürme ihalelerini yıllık yaklaşık 13-14 milyon $ civarında bedellerle almış. 2018 deki fahiş fiyat istediği dönemde de yine 13-14 milyon $ civarında bir para talep etmiş ancak kurdaki artış sebebiyle TL bazında fahiş fiyat sözkonusu olabilir) Bu rakam bugünkü kur ile (1$=8,64 TL) 23.5 Milyon $. Yani Orman Bakanlığı fahiş olduğu gerekçesiyle THK'dan uçak kiralamazken daha az sayıdaki uçağı daha fazla fiyatla kiralamış.
Bakanlık kadrosuz çalıştırdığı orman işçilerini de işe almada gecikmiş. Manavgat, Milas, Muğla, Marmaris... yangınları devam ederken orman işçisi alımı için çalışma başlattı.
Envanterinde yangın uçağı ve yangın helikopteri olmayan , yeterli orman işçisi bulunmayan Orman Bakanlığı bunları tedarik etmek yerine makam aracı olarak kullanılmak üzere herbiri 2,156 milyon TL'ye 26 tane Toyota Jeep alıp Orman Bölge Müdürlerine itibar katmış. Yine bu dönemde yangın gözetlemek için alınan bir adet jet ve iki adet helikopter Orman Bakanı'nın kullanımına tahsis edilerek makam aracı yapmış.
Orman Bakanlığı 2021 yılı bütçesi 4.2 milyar TL. Bakanlık 2021 yılında yangın helikopteri almaya karar vermiş ve bu amaçla bütçede 1000 TL (yazıyla yalnız bin TL) lik ödenek ayırmış. Bakanlıktaki yangına karşı ciddiyete bakar mısınız?
Manavgat'ta yangın başladığında Bakanlığın emrinde Rusya'dan kiralanan 3 adet yangın söndürme uçağı vardı. 30 Temmuz'da bu uçaklardan biri arızalanarak Adana'ya inmek zorunda kaldı ve bir daha havalanıp çalışmalara katılamadı. 2 Ağustos'ta bir başka uçak daha arızalandı ve o da Antalya havaalanına indi. Hırvatistan'dan yardıma gelen uçak Türkiye'ye ulaştığında yangınla mücadele eden tek bir uçak vardı. Bu manada uçak sayısının yetersiz olduğu apaçık ortadadır. AKP kafası uçak sayısının yetersizliği anlaşılmasın diye bu dönemde eldeki tek uçağı değişik yangınlara müdahale ettirerek kullanmadıysa bende bir şey bilmiyorum demektir.
...
Hırvatistan ve İspanyol uçaklarının yangına müdahalesi ile AKP taifesinin THK uçaklarının ağır ve hantal olduğu , kullanışsız olduğu vs. iddiaları güme gitti. Hırvat uçağı müdahale ettiği daha ilk 40 dakikada yangına 6 sefer su bırakarak AKP'nin uçakların saatte ancak 2 defa su bıraktığı başta olmak üzere tüm savunma paradigmalarını yerle bir etti. Geçmiş yıllardan da biliyoruz ki AKP taifesi yalan söylemekten, yanlış bilgi vermekten asla çekinmez.
Yangınların devam ettiği dönemde de yalan söylemekten çekinmediler. Yetersizlikleri ortaya çıkmasın diye yandaş medyaya haber yaptırmadıkları gibi haber yapan kanallara da RTÜK'ü kullanarak sansür uygulamaya kalktılar. Gönüllülerin yangın mahalline girmemelerine ilişkin kararları da gönüllülerin sosyalmedya paylaşımlarını engellemek yani sansür amaçlıydı.
...
Yangınlar azalsa da halen devam ediyor. Sonradan kiralanan ve yardım amacıyla gelen uçaklarla 20 (-2=18) uçakla söndürme çalışmaları devam ediyor. Orman Bakanlığı gerekli tedbirleri almış ve yangın başladığında elinde 10 tane faal uçak olmuş olsa yangınlar bu kadar büyümez ve çok daha çabuk söndürülürdü. Yangın sonrası ne kadar alanın yandığı , kaç köyün ateşlerin içinde kalıp kül olduğu, ne kadar küçükbaş ve büyükbaş hayvanın telef olduğu bilinmiyor. Çünkü iktidar tarafından açıklanmıyor.
THK uçakları kullanılır kullanılmaz bu ayrı bir tartışma konusu ama Orman Bakanlığı üzerine düşeni yapmamış ve ülkenin yanmasına göz yummuştur. Burada yangını kimin çıkardığının bir önemi yoktur. PKK geçmişte orman yakmıştır. Bu yangınları (ki Manavgat yangınını çıkardıkları gerekçesiyle 12 ve 16 yaşında 2 çocuk tutuklanmıştır.) PKK çıkarmış olabilir mi? olabilir. Yarın yine çıkartabilir. PKK olmaz Işid çıkartır, MLKP çıkartır, El Kaide çıkartır... kim çıkartırsa çıkartsın Orman Bakanlığı yangına karşı hazır olmak ve bu yangınları söndürmekle yükümlüdür. Orman varlığını korumak ve miktarını artırmak Orman Bakanlığının varlık sebebidir. Bu sebeple Orman Bakanı ve AKP sorumludur. AKP'nin bir sorumluluğu da THK'nu denetim görevini yerine getirmemesidir.
...
Görüleceği üzere AKP ile THK (yönetimi üzerinden CHP zihniyeti) nin it dalaşı ülke için telafisi imkansız sonuçlar doğurmuştur. Devleti zaafiyete uğratmış , yaklaşık 36 bin kişinin evinden ayrılmasına sebep olmuştur.
